“Binnen het landbouwakkoord zijn meerdere kansen om KPI's te verankeren.”

Klein: “Doelsturing, integratie van doelen, monitoring op bedrijfsniveau, meer ruimte voor ondernemerschap en vakmanschap… eigenlijk is er wel overeenstemming over dat KPI’s een plaats hebben in perspectief voor de landbouw. Maar er zijn ook nog veel vragen: is het voldoende om doelen te halen, is het stimulerend, is het te borgen, is de beloning voldoende? Hoe het landbouwakkoord er precies uit gaat zien is nog de vraag, maar ik doe een pleidooi om onverstoorbaar door te bouwen aan deze aanpak, want het werkt sowieso de goede kant op.”

Ik interpreteer zijn woorden als: Ja, het Landbouwakkoord biedt kansen om BoerenKPI een plaats te geven in het beleid, maar er moet nog veel werk verzet worden en daarbij zijn de onrust en het denken in tegengestelde belangen die de politiek met zich meebrengt niet altijd helpend. 

‍Talloze vragen 

Klein legt uit dat terwijl de onderzoekers nog druk zijn een prototype te bouwen, talloze vragen opkomen. Want vooraf was er veel nog niet afgesproken. Wie stelt iets vast? Hoe verwerken we voortschrijdend inzicht? Wie bepaalt straks drempelwaarden? Daarover moet het ministerie nog procesafspraken maken, met de keten en met de sector. Ook is het leggen van duidelijke verbinding tussen doelen en KPI's nog niet altijd makkelijk, laat staan te borgen. Het stelt eisen aan de ICT, zo heb je het liefst meerdere administratieve bronnen en soms zijn ook fysieke metingen nodig, om de betrouwbaarheid op te krikken. Voordat iets beleid kan worden ligt er veel nadruk op borging, alle acties die nodig zijn om het vertrouwen te geven dat een dienst voldoet en blijft voldoen aan de kwaliteitseisen. Dit terwijl het project bewust de weg via inzicht in de eigen duurzaamheidsprestaties kiest. Een stoffenbalans hoeft niet meteen afrekenbaar te zijn, inzichtgevend is ook al heel behulpzaam. 

LNV gaat verkennen hoe ze de KPI-systematiek kunnen inzetten in lopende programma's zoals ‘Pacht en grondbeleid’ en het ‘Omschakelprogramma duurzame landbouw’, bijvoorbeeld goede scores op KPIs als voorwaarde voor deelname. Ook kijkt men naar taakverdeling tussen Rijk en provincies bij het bepalen van drempel- en streefwaarden. Wie doet wat, en hoe vertaal je gebiedsdoelen naar bedrijfsniveau?

‍Kunnen we aan de slag? Waar is de koffer met instrumenten?

Klein: “Ik snáp de oproep van de provincies: geef ons kaders en geef ons instrumenten waarmee we aan de slag kunnen. De vraag naar een ‘instrumentenkoffer’ werd helder verwoord door landbouwgedeputeerde Mirjam Sterk in Nieuwsuur. Maar zover zijn we simpelweg helaas nog niet.”  

Daarbij merkt hij op dat de KPI-systematiek bedoeld lijkt voor het verduurzamen van blijvende boeren met perspectief. Naast de KPI-systematiek blijven heel andere, structurerende maatregelen nodig, verplichtend of niet.

Begin alvast, want baat het niet dan schaadt het niet

Toch lijkt het erop dat beginnen met de KPI-aanpak een zogenaamde ‘no-regret’-maatregel is. Het geeft inzicht en kan geen kwaad. Rene Klein is het daarmee eens. Er zijn nogal wat zaken die sowieso de goede kant op gaan werken. Als boer is het fijn om onderbouwd iets te kunnen zeggen over je duurzaamheidsprestaties, maar ook als overheid werkt het de goede kant op. Richting duurzamere landbouw, en richting een nieuw beleidskader. Daar kunnen we zeker al mee beginnen.

‍

‍