"Het KPI-raamwerk als verbinding voor alle opgaven, maar ook tussen alle stakeholders."

“Ja, dit is wel groot… ”, zegt Anne van Doorn, projectleider vanuit WUR sinds de start van het project, en ze legt uit:.  “... het raamwerk voor KPI's is breed wat betreft kennisdomeinen, het gaat van nutriëntencycli tot bodem tot biodiversiteit tot dierenwelzijn. Al die domeinen grijpen op elkaar in, hóe precies is complex, maar dat is wel precies waar het hier om gaat. Dus waar je normaal gesproken in een project iets kunt overlaten aan een specialist, moeten die specialisten nu echt gaan samenwerken. Het project is dus groot op inhoud, maar ook op proces. Het is fijn om de leiding samen te kunnen doen, en te kunnen sparren met Joan over de koers.” 

‍Projectleider van Wageningen Economic Research erbij

Joan Reijs is sinds dit jaar mede-projectleider. Ik interview het projectleiderduo op een herfstmiddag in een gebouw van WUR. Joan’s krullen knikken enthousiast mee als hij beaamt dat het prettig sparren is. De twee vullen elkaar aan qua profiel: Joan is binnen WUR van Economic en kent de melkveehouderij goed, ook nutrientencycli. Anne is ecoloog van Environmental en betrokken bij oa de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw. 

Joan: “ik wil aan dit project werken omdat ik er echt in geloof. Landbouw moet verduurzamen, dan móet je de verschillende opgaven in samenhang bekijken. Het KPI-raamwerk is een goede manier. Een nieuw perspectief.” 

‍KPI-raamwerk als verbinding

Hun antwoorden roepen meteen nieuwe vragen bij mij op: Hoe groot is dit voor LNV? Hoe belangrijk is KPI binnen LNV? Is dit het leidende principe van al het toekomstig LNV beleid? 

Dat vinden we alledrie lastig te beoordelen, we zitten immers in de KPI-’bubbel’. Anne: “Als raamwerk is het belangrijk. Alle grote opgaven geïntegreerd. Hoe stevig het kan worden als sturingsinstrument is nog altijd een spannende. Beleid is toch wat afwachtend. Maar het zorgt voor verbinding. Allen voor één systeem, één set van doelen.” KPI’s als verbindende factor tussen de opgaven (bodem, water, emissies, biodiversiteit, klimaat, dierenwelzijn)... en tussen stakeholders (boeren en telers, overheden -rijk, provincie, gemeente, waterschap- en markt en natuurorganisaties), het is een mooi beeld. 

Stevig fundament in 2022

In dit dubbelinterview is de rode draad: waar staan we nu? Wat is goed gelukt in 2022, en waar het heen in 2023?

Joan en Anne sommen op, elkaar aanvullend, wat is bereikt in 2022. Er is een fundament gelegd, en degelijk ook. Het kennisconsortium heeft een doelenkader met de KPI-kernset opgeleverd. Er zijn de eerste contouren voor een data aanpak. Het is beschreven in twee papers en een vuistdik rapport en besproken in het congres. Er zijn pilots, die hebben werkplannen. Mensen zijn er klaar voor, ze kennen hun taken.

Spannend jaar in 2023

Waar gaat het heen in 2023? In 2023 gaat veel gebeuren, in de 18 pilots, in andere toepassingen, er gaat data verzameld worden. 

Anne: “Komend jaar wordt heel spannend, we gaan zien hoe de KPI’s in de praktijk werken. In de melkveehouderij is al ervaring maar dat geldt niet voor de akkerbouw dus dat is extra spannend. We gaan waardes zien bij de KPI’s, dat gaat heel informatief zijn. Wat is de score van een bedrijf, strookt dat met hoe het beeld van het bedrijf wat je krijgt het als je daar rondloopt? Ik hoop op veel bedrijfsbezoeken.”

Joan: “het project staat nu echt goed in de steigers qua structuur. We gaan nu door op drie levels: -inhoudelijke doorontwikkeling van het raamwerk, -operationalisering en -toepassingen. In 2023 gaan we in de praktijkpilots echt toetsen met een aantal kpi’s, in vooral de grondgebonden sectoren.”

Waar staan we over een jaar? Anne en Joan vullen elkaar aan: “Over een jaar of twee hebben we een werkend systeem voor alle grondgebonden landbouw met de nutriënten- en ruimtegebruik KPIs, en is dat ook verwerkt in beleid.” 

Kerstboom met ballen

In ons gesprek noemen we het achterliggend kader, het KPI-raamwerk een kerstboom. Allerlei beleidsinstrumenten en beloningsregelingen, of ze nu van een zuivelaar of een waterschap of van wie dan ook komen, zijn de ballen. 

Joan: “wij moeten zorgen dat de boom sterk en groot is. LNV moet hem stevig planten. En dan kan iedereen er zoveel ballen in hangen als ze maar willen.”