“Aan de slag. De markt bouwt reeds op borging, klaar voor publieke uitrol”

Borging voldoende voor de markt, wat wil de overheid extra?

In ons KPI-Live gesprek was vertegenwoordiging van de private sector met Bregje, Mona en Ruth van de Duurzame Zuivelketen (DZK). DZK heeft een aantal monitoringstools voor melkveehouders, waaronder de Kringloopwijzer, waarin een stoffenbalans is opgenomen. Ook waren er enkele experts die bij de ICT van de Kringloopwijzer betrokken zijn. In het gesprek zeggen zij via verschillende bijdragen het volgende. 

De private sector heeft in de melkveehouderij in eerste instantie ook geworsteld met borging, maar inmiddels zijn we tien jaar verder en is al veel gedaan aan verbetering van de betrouwbaarheid. Er is gewerkt aan flankerende instrumenten, aan kennis en begeleiding, aan vangnetcontroles en steekproeven. Door trends te volgen, kruisverbanden te bekijken en analyses te doen op databestanden kun je de consistentie van data bepalen, en dat zit echt heel behoorlijk in elkaar inmiddels. Natuurlijk blijft het gaan om veranderlijke processen en honderd procent zekerheid heb je nooit, maar onze zuivelbedrijven vinden het voldoende geborgd om een meerprijs op te betalen en om duurzame claims in de markt te communiceren waar ze voor in durven staan. Dat zijn geen geringe zaken. Inmiddels gaat in duurzamere melk ruim 100 miljoen euro per jaar aan extra betalingen om, volgens Dick Koorn. Wat wil de overheid dan nog extra? Het huidige systeem van de overheid voor stikstofemissie en depositie is ook veel betwist. Een stoffenbalans/KPIaanpak is nu nodig, en het kan, waar wachten we nog op, ermee aan het werk!

Vrijwaring van generieke maatregelen

Dan duikt een vraag op: zijn de eisen aan borging wellicht ánders als we uitgaan van stimulansen via vrijstellingen? Er zijn op dit moment verplichte generieke voorschriften in de landbouw die grote gevolgen hebben. Denk aan brede bufferstroken langs watergangen, of de kalenderlandbouw waar voor bepaalde datums handelingen gedaan moeten worden. Zo is voorgeschreven dat op 1 oktober de consumptieaardappelen geoogst moeten zijn, hoewel die nu nog niet eens gepoot zijn. Hoewel de voorschriften als doel hebben om duurzaamheid te vergroten zijn ze zodanig generiek dat er in sommige gevallen geen duurzaamheidswinst mee te behalen is. Kan het meedoen aan een KPI-aanpak en het aantonen van goede scores wellicht leiden tot vrijwaring van dergelijke generieke voorschriften? Gespreksleider Josien weet het antwoord ook niet, maar hoewel er geen geld aan te pas komt, kunnen belangen groot zijn, en daarmee de prikkel om te manipuleren ook.

Dit is de goede weg, maar is het voldoende voor doelbereik?

In de groep lijkt een mate van consensus te ontstaan: we moeten hiermee aan de slag, dit is de goede weg. Daarmee is vast al verbetering te maken, maar de volgende vraag doemt meteen op: halen we met ‘lichte sturing’ en met belonen de doelen? De opgaven zijn immens: -ammoniakemissie halveren in 2030/2035, -broeikasgas halveren in 2050 en -nitraat in grondwater < 50 mg / l. Het is dus onwaarschijnlijk dat alleen stimulerend beleid voldoende gaat zijn.

Drempelwaarden niet aan BoerenKPI-project. Wel: hulp met referentiewaarden

Een andere vraag is hoe je drempelwaarden voor de KPI’s kiest. Om te beginnen: Ga je uit van de reductieopgaven of ga je uit van voor boeren motiverende (en dus goed haalbare) waarden? Wie bepaalt, en wie stelt bij? Logischerwijs hanteer je verschillende waarden voor zand, veen of klei, maar wat doe je met nabijheid van Natura2000 gebieden? En moet íeder bedrijf voldoen of mag een groep boeren in een gebied gezamenlijk de doelen halen? Het raakt allemaal aan de stikstofdiscussies.

Joan Reijs geeft aan dat de juiste vragen nog maar net duidelijk worden, dat de antwoorden er nog niet zijn, en ook dat beslissingen hierover niet aan het project zijn. Het project gaat wel werken aan zogenoemde referentiewaardes. Daarbij moet je denken aan indicatieve waarden voor vragen als:

-Hoe scoren vergelijkbare bedrijven?

-Met welke waardes bereik je doelen?

-Wat is technisch haalbaar voor agrarische productiebedrijven  (vanuit literatuur)

Aan het einde van onze sessie lijken we het toch eens te zijn over een ding, er is ‘KPI-Live consensus’: dóór op deze weg, aan de slag met stoffenbalans/KPI-aanpak, met de voorbeelden vanuit melkveehouderij en te beginnen met inzicht en stimulering.

‍

Bekijk hier het overzicht van deze KPI-Live, met links naar de video, de presentaties en de blogs. Heeft u nog vragen, ideeen of discussiepunten, dan nodigen we u graag uit om mee te praten op het forum.

‍