Niet normeren of belonen, maar én-én

Welke ruimte biedt de wet om boeren financieel te belonen voor duurzamer productie? Omdat we niet willen dat landen hun eigen boeren bevoordelen (ten koste van andere boeren), zijn hier strenge wetten voor, in de vorm van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid, staatssteunregels en mededinging. Maar welke ruimte is er wèl?  Robert Baayen zocht het eerder al uit voor BoerenKPI (link), nu verscheen een nieuw artikel. De auteurs stellen vast dat de ruimte voor belonen beperkt is, en bovenal de opgaven en problemen in Nederland te groot, ze pleiten voor normeren. 

Sarah Westenburg, GLB-expert die op Linkedin een goed onderbouwde artikelenserie publiceert, beschrijft waarom zij wèl kansen ziet voor belonen met twee kanttekeningen: 

1. dat er wel degelijk een grondslag is voor resultaatbetalingen en 
2. dat doelsturing en normering elkaar niet uitsluiten. Ze haalt daarbij het BoerenKPI-project aan:
   

“er wordt juist hard gezocht naar manieren om een vorm van doelsturing te realiseren die óók 'afrekenbaar' is. (...) Door goede drempelwaarden vast te stellen voor alle KPI's én te sturen op een integrale set van KPI's, zoals beoogd wordt met het landelijke KPI-k-traject (KPI-k = KPI's voor kringlooplandbouw), wordt voorkómen dat er verslechtering optreedt ten aanzien van de achterliggende doelen. Bij voorkeur wordt er via het stellen van die drempelwaarden gestuurd op verbetering. Via streefwaarden wordt vervolgens gestuurd op het halen van de doelen. Kortom: door beleid doelgestuurd te maken én afrekenbaarheid onderdeel te maken van die doelsturing ontstaat er juist een nieuwe weg. Dat vereist dan wél dat we de bestaande beleidsruimte die er al is beter benutten én dat we inzetten op het verbeteren van het beleid, want daar zijn genoeg aanknopingspunten voor.” (Sarah Westenburg)

Het artikel van Baayen c.s. concludeert tevens dat Nederland als alternatief voor normeren inzet op vrijwillige duurzaamheidsdiensten met financiële steun. Dit is nogal zwart-wit neergezet. Vanuit het BoerenKPI-project benadrukken we altijd dat een stevige instrumentenmix nodig zal zijn om de landbouwtransitie te realiseren. KPI’s kunnen een belangrijke rol spelen in die instrumentenmix, zowel via het spoor van beloning van duurzaamheidsdiensten als op termijn ook via het spoor van normering. Het is van belang om hier een goede balans in te vinden. Daarnaast zullen altijd ook landbouwstructuurbeleid en ruimtelijk beleid, en bijvoorbeeld ook instrumenten als emissierechten nodig zijn.

‍