Hoofdlijnenakkoord coalitie

Hoop, lef en trots

Wat betekent het Hoofdlijnenakkoord van de coalitie PVV, VVD, NSC, BBB voor de KPI-aanpak? Dat is de centrale vraag in KPI-Live, onze ‘online talkshow’ van 23 mei. 

"Rugwind, maar wel met extra gewicht op de schouders", dat is de kwalificatie die projectleider Anne van Doorn gaf in een eerder projectoverleg. Rugwind, want doelsturing in de landbouw staat centraal, de coalitie heeft oprecht de intentie perspectief te bieden aan boeren en vissers. Het extra gewicht is de verantwoordelijkheid om ‘greenwashing’, vrijblijvendheid ten aanzien van de opgaven, te voorkomen. Want de grote opgaven rondom water, emissies, bodem, biodiversiteit en klimaat blijven staan, maar de middelen daarvoor, de transitiefondsen, zijn geschrapt. 

Relevant uit hoofdlijnenakkoord voor de KPI-aanpak:

• overgang naar doelsturing 
• bedrijfsgerichte aanpak met bedrijfsgerichte emissiedoelen en stoffenbalans
• 24 miljard transitiefondsen zijn geschrapt, onduidelijkheid hoe doelen bereikt gaan worden => veel vragen omtrent haalbaarheid
• 500 miljoen / jaar voor agrarisch natuurbeheer
• van depositie naar emissiebeleid

KPI-aanpak voor doelsturing, stoffenbalans en boerennatuur

Daarom de kwalificatie van Wouter de Jong, Boerenverstand: "Baseline is volgens mij dat we moeten zien te voorkomen dat er drie verschillende trajecten gaan ontstaan: doelsturing ontwikkelen middels KPI’s; stoffenbalans als iets aparts zien wat vooral de mest, ammoniak en waterproblemen gaat tackelen en als laatste 0,5 mld per jaar voor boerennatuur op de ouderwetse manier zonder KPI’s."

‍Hoe is bij jullie het Hoofdlijnenakkoord ontvangen en besproken?

Agrarisch natuurbeheer

Sarah Westenburg (BoerenNatuur) geeft aan blij te zijn met de 500 miljoen die weggelegd is voor agrarisch natuurbeheer vanaf 2026. De Collectieven en Agrarische Natuur Verenigingen zijn erkend voor hun positieve rol, nu moeten ze zich klaarmaken voor taakuitbreiding. Het is een verviervoudiging van het huidige budget. “Met dit extra geld kunnen we meer areaal bedienen en kunnen we zwaardere beheersmaatregelen laten uitvoeren die dan wel met een concurrerende, hogere vergoeding beloond kunnen worden.” Het extra areaal zal vooral liggen in gebieden waar niet geïntensiveerd kan worden. Voor de natuur is het akkoord niet alleen maar rozegeur en maneschijn, want er is dus wel extra geld weggelegd voor agrarisch natuurbeheer, maar andere budgetten voor natuurbeheer zijn teruggeschroefd.  

Doelen behouden, middelen geschrapt

Wat zijn reacties in de provincies? Welke vragen leven er?

Zowel vanuit Brabant als Drenthe is de reactie: op zich kunnen we hiermee goed vooruit, het is een bevestiging dat onze programma's werken. Wel zijn er zorgen over de middelen, en veel hangt af van de uitvoering. Daarvoor is overleg tussen LNV en Provincies juist nu van belang. De zorgen over fondsen worden gedeeld door IPO.

Bij die uitvoerbaarheid is een integrale visie en continuïteit een punt van zorg. Het akkoord leest als een uitruil van lobbypunten, en niet als een op systeemvisie gebaseerde verbinding. Het akkoord zegt zelf; ‘stabiel beleid is belangrijk, burgers en bedrijven moeten weten waar ze aan toe zijn’, maar stelt voor om de spreidingswet, en 130km/u terug te draaien en de naamgeving van het ministerie van LNV weer te wijzigen. 

Voor extensivering van de landbouw is met deze grondprijzen wel echt zo’n integrale  systeemvisie nodig, stelt een deelnemer uit Limburg. Veel beleid werkt helemaal niet uit zoals bedoeld, als voorbeelden: afschaf derogatie, extensiveringsregeling, uitkoopregeling. Overgaan naar een bedrijfsgerichte aanpak helpt dan ook niet. 

Oog voor een gebiedsgerichte aanpak, en rekenen tussen schaalniveaus (van bedrijf naar gebied, maar ook van perceel naar bedrijf en van gebied naar provincie en naar land) is belangrijk, maar ook lastig. De ‘gewasrotatie-index’ lijkt een zinvolle extra indicator hierbij, Frank Verhoeven ziet kansen in de indicator ‘eiwit van eigen land’, die je ook op gebiedsnivo kunt bekijken. 

Vanuit Gemeente Ede zijn er zorgen over hoe KPI-aanpak te gebruiken voor intensieve veehouderijbedrijven. Is ‘belonen op inspanningen’ een noodzakelijke tussenstap, zolang meetbare resultaten nog uitblijven? Bijvoorbeeld bodemprocessen verlopen langzaam. Gemeenten en waterschappen kunnen veel stimuleren en faciliteren. En regionale samenwerkingen en best practices zou je landelijk moeten gaan delen. ‍

Europees momentum

De gesprekken die we hier voeren vinden ook op Europees nivo plaats: binnen het GLB is sprake van ‘incentive payments’, dus betalingen voor groenblauwe diensten. “KPI’s zijn een monitoringinstrument én een instrument om je betalingen op te baseren in één" geeft Sarah Westenburg aan. “Dit is het moment om het ook Europees geregeld te krijgen, en daarom zeg ik: ‘Yes we can!’