Stapelen van beloningen bij de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij

‍“Langzaam opschalen”, dat is de boodschap die Jos van Lent ons meegeeft in de KPI Live over de Brabantse biodiversiteitsmonitor melkveehouderij (BBM). Deze is in 2021 van start gegaan en werkt op basis van Kritische Prestatie Indicatoren. Belonen op prestaties vindt al plaats vanuit zowel publieke als private hoek en er wordt zelfs al met een vrijstelling van beleidsvoorschriften gewerkt.

De BBM hangt onder het programma Brabants Bodem: waarin een nieuw perspectief wordt ontwikkeld voor agrarisch ondernemers die bijdragen aan de kwaliteit van natuur en landschap in Van Gogh Nationaal Park. Het is een samenwerkingsproject van waterschappen, ZLTO, Brabantse Milieufederatie, Brabants Landschap en de Provincie Noord-Brabant.

Jos van Lent (provincie Noord-Brabant) legt tijdens KPI-Live uit dat het werken met KPI’s het omgaan met de veelheid aan doelen die gesteld worden vanuit overheden, maatschappelijke organisaties en de keten vergemakkelijkt. Ook leent het zich goed om te voldoen aan de wens om te werken met doelsturing in plaats van maatregelen, beloningen te kunnen stapelen en wellicht in de toekomst ter vervanging van wet- en regelgeving die sturen op middelen. Het aantal deelnemers aan de BBM groeit dan ook gestaag. In 2019 deden er 190 deelnemers mee, en voor dit jaar rekenen ze op ongeveer 550 deelnemers. “We hadden 650 deelnemers in de planning, maar het begint toch iets lastiger te worden nu de meest geïnteresseerden al in het programma zitten”.

‍Stapelen van duurzaamheids-beloningen

In de Brabantse Biodiversiteitsmonitor wordt beloond op 13 duurzaamheidscriteria (zie p.6  presentatie): vier volgen uit de dataverzameling van boerenNatuur en negen indicatoren komen via de kringloopwijzer binnen. Hiervoor hebben de deelnemers machtigingen afgegeven om hun data te delen. Daarna gaan data naar de webapp van VAA Data Works, waar op een dashboard je gegevens en de verdiende punten te zien zijn en je score ten opzichte van de andere deelnemers. Je kunt maximaal 2500 punten verdienen (=2500€) en, bij hoge scores, nog een extra bonus van 2500€ max. Als je 5 jaar op rij mee doet is er nog een eenmalige prestatiebeloning te verdienen van max 10.000€ wanneer je voldoet aan een aantal voorwaarden (p.11 presentatie). Deze financiële steun vanuit de provincie komt uit de-minimissteun regeling, die overigens binnenkort verruimd wordt (lees hier).

Naast geldbeloningen vanuit de BBM zijn er ook nog subsidies vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, Ecoregelingen en beloningen vanuit Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer. 

Ook private partijen zorgen voor financiële prikkels: De hogere melkprijs via foqus planet en planetproof, de rentekorting van 0.2% die de Rabobank biedt, of de 10% pachtkorting bij ASR. 

‍Duurzame gronduitgifte en, uniek voor Brabant, vrijstelling stallenbesluit

Tenslotte heb je met je met goede BBM data meer kans op het pachten van grond van het Groen Ontwikkelfonds Brabant en, een heel belangrijke prikkel, kun je een vrijstelling krijgen voor het doen van stalaanpassingen (‘uitzondering natuurinclusieve bedrijven voor stallenbesluit’).  Bij het voldoen aan: ‘ >1000 punten BBM + max. 2 grootvee-eenheden per hectare + weidegang toepassen’ zijn boeren vrijgesteld van stalaanpassingen. Dit maakt voor sommigen dus het verschil tussen wel of geen dure investering. 

Op termijn zijn er nog mogelijkheden zoals directe koppelingen met GLB en ANLb, meer private beloningen, mogelijkheden zoeken in andere vergunningen / beleidsruimte, carbon credits, de Europese CSRD.

‍Hoe verder? 

Data analyseren en komend onderzoek

De komende tijd staat in het teken van onderzoek doen naar de kwaliteit van de data en een data analyse. Ook komt de mid-term review van de 13 KPI’s en de beloningssystematiek die  tegen het licht gehouden wordt eraan. Wat zijn voor en nadelen van broeikasgassen per kg melk of per ha, en wat als we het melkureum getal gebruiken (waarvan elke boer heel regelmatig zijn resultaten krijgt) in plaats van ruw eiwit in het rantsoen?

Ook staan er nog twee onderzoeksopdrachten uit. CLM gaat onderzoek doen (literatuurstudie en expert-judgement) naar de relatie tussen KPI’s die gebruikt worden in de BBM en de Kader Richtlijn Water-doelen voor grond- en oppervlaktewater. Is het mogelijk agrariërs hiervoor structureel te belonen? En verder werkt Boerenverstand voor de provincie aan de ontwikkeling van de Biodiversiteitsmonitor Graasdieren op basis van de keurmerken, beschikbare en geborgde data (KPI-k, BBM en Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw).

‍Opzetten van een BBM leergemeenschap

Kennis delen blijkt toch een zwakke schakel die ondersteuning behoeft, vandaar dat hier nu op ingezet wordt. De meeste deelnemers voelen zich niet of nauwelijks verbonden met de BBM, maar zijn wel op zoek naar informatie. Middels studiegroepen en regiobijeenkomsten wordt nu getracht onderstaande onderwerpen te behandelen: .

• Inhoudelijke kennis: hoe krijg en behoud ik kruidenrijk grasland, hoe verlaag ik het ruw eiwitgehalte in het rantsoen, de invloed van bodemtypes, hoe kringlopen te sluiten.
• Kosten, investeringen, besparingen, verdienmodellen 
• Ervaringen van collega-melkveehouders delen: wat werkt wel en niet als het gaat om stappen zetten om scores te verbeteren.

‍KPI’s in Brabants Programma Landelijk Gebied

Maar hoe wil provincie Brabant verder met het gebruik van KPI’s? Jos zet op een rijtje wat er al gebeurd, wat er in de pijplijn zit, waar ze naartoe willen en wat daarvoor nodig is.

Al met al is het een oefening in zelfbeheersing. “Je wilt vaak te snel”, aldus Jos van Lent. De belangrijkste les voor Brabant is dan ook ‘Rustig aan gaat het snelst!’

‍

De presentatie vindt u hier.

Via deze site vindt u meer informatie over het Brabantse programma, onder andere een filmpje waarin een deelnemende melkveehouder de voordelen vertelt. Op de website van BoerennatuurBrabant treft u naast informatie ook eerdere BBM nieuwsbrieven aan en op de site van Van Gogh Nationaal Park kunt u lezen hoe de BBM deel uitmaakt van Brabants Bodem, het programma Brabants Bodem ontwikkelt een nieuw perspectief voor agrarisch ondernemers die bijdragen aan de kwaliteit van natuur en landschap in Van Gogh Nationaal Park.

‍