Experimenteren op grotere schaal in de Zuidwestelijke Delta

Experimenteren op grotere schaal in de Zuidwestelijke Delta

“We zijn volop aan het ontdekken, precies waar een pilot voor bedoeld is” en “Ketenpartijen zien zéker het belang.”   Albert Klinkhamer (Boerenverstand) vertelde tijdens KPI-Live over de akkerbouw in de Zuidwestelijke Delta. Klinkhamer kent de keten van binnenuit omdat hij eerder bij LambWeston (een aardappelverwerker) werkte en onder andere de wensen van McDonald voor ‘impactvermindering in de teelt’ onder zijn beheer had.  

BIj Boerenverstand is hij verantwoordelijk voor de Zuidwestelijke Delta pilot. Hier draait voor het tweede jaar een pilot om te kijken welke KPI’s geschikt zijn om in de akkerbouw te belonen op duurzame prestaties. Er wordt gebruik gemaakt van de KPI’s uit de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw (BMA). Deze komen overeen met de KPI’s uit de kernset van BoerenKPI.  Bij deze pilot zijn veel partijen actief. Naast de akkerbouwers zelf, zijn drie provincies betrokken en denken ook waterschappen en veel ketenpartijen mee in het project. 

‍Opschalen en belonen

Dit jaar zijn ze opgeschaald van 25 naar 100 deelnemende akkerbouwers. “Met deze hoeveelheid akkerbouwers heb je toch weer andere zaken nodig om de dataverzameling op de rit te krijgen”, aldus Albert Klinkhamer. Het belonen staat nog in de kinderschoenen. Waar deelnemers vorig jaar enkel nog een vergoeding kregen voor het aanleveren van de data, krijgen ze dit jaar ook een bedrag voor hun geleverde prestaties (met een maximum van 4500 euro, via de-minimis regeling). Bij deze eerste aanzet voor betalen naar prestaties wordt per KPI gekeken wat je scores zijn. Er zijn 8 KPI’s en voor elke KPI zijn er drie stapjes: instap/ middel/ hoog (zie pdf presentatie). 

‍Ketenpartijen tonen interesse

Marktpartijen zijn positief over de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw, omdat het een algemeen instrument is om duurzaamheidsscores in kaart te brengen. Het moet uit te leggen zijn naar de klant en dat kan met de BMA. Het vergaren van de data gebeurt nu nog veelal via het bedrijfsmanagement systeem, wat de boer zelf invult. Als er op grote schaal beloond gaat worden wil men toe naar een systeem met betere borging.

‍Integrale duurzaamheid is niet eenvoudig

“Met de gegevens van vorig jaar zag je dat redelijk wat akkerbouwers op één KPI heel hoog scoorden, maar niemand op álle KPIs. Elke teler had ook wel een aantal zaken waar ze juist laag op scoorden, dus bij iedereen is nog wel winst te behalen.” Een afgewogen integrale prestatie is dus niet vanzelfsprekend, iets wat we ook in de melkveehouderij herkennen. 

‍Veel en diverse partijen betrokken in de akkerbouw

Een moeilijkheid voor het organiseren van KPI-toepassingen in de akkerbouw is dat je te maken hebt met meerdere afnemers per bedrijf, niet één zoals in de zuivel. De directe afnemer levert het product weer door naar partijen (soms meerdere verwerkende bedrijven) verderop in de (internationale) keten. In het eindproduct is het akkerbouwgewas misschien maar één van vele ingrediënten. Duurzame productie is dan minder makkelijk te verwaarden.  In het gebied heb je daarnaast natuurlijk nog te maken met overheden en waterschappen. Het zijn dus veel partijen die samen moeten werken om een gestapelde beloning mogelijk te maken. 

‍Niet alleen duurzame teelt, maar ook duurzame rotatiehistorie

Wie gaat belonen voor een overall duurzaam teeltplan? Het perceel zit in een gewasrotatieschema, maar je hebt niet snel een afnemer die wil belonen voor producten van andere afnemers. Dus ga je belonen op perceelsnivo, bedrijfsnivo of per product? 

Eigenlijk zou je een ‘perceelsenvelop’ met alle data van een perceel willen hebben, met ook de gegevens van eerdere jaren. Een stap die kant op is het meenemen van een indicator voor gewasrotatie, waarmee de intensiteit van het bouwplan ingeschat wordt. Dit is ook van belang als een perceel wisselt van teler. In de Zuidwestelijke Delta boert men meest op eigen grond, maar in Drenthe en de zandgronden in Brabant is er veel gronduitruil. Deze KPI wordt daarom wel meegenomen in Drenthe. 

‍Niet alleen data delen maar ook kennis 

Voor de deelnemende telers zijn er een aantal kennisbijeenkomsten georganiseerd. Daarnaast is er één iemand actief met de telers aan de slag om de data bijeen te krijgen. Er is wel gekeken naar een groep KPI coaches in het veld, zoals in Drenthe, maar er is besloten dit waarschijnlijk pas volgend jaar in te zetten.

Data delen vindt men spannend. Wat gebeurt er met mijn data? Er zijn ook overheden bij betrokken, dat maakt het spannender. Vandaar dat Albert Klinkhamer erg tevreden is met de opschaling naar 100 boeren en een mooi seizoen tegemoet ziet.

‍